Zezwolenie na pobyt i pracę cudzoziemca w Polsce

Procedura

Warunki uzyskiwania przez cudzoziemców prawa do przebywania i podejmowania pracy na terytorium Polski uległy w 2014 roku znaczącym modyfikacjom. Od 1 maja 2014 roku weszła w życie Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2013r. poz. 1650). Kluczową zmianą jest przebieg postępowania o udzielenie zezwolenia na pracę i pobyt cudzoziemca w Polsce. Do czasu wejścia w życie wymienionej ustawy, obowiązywały dwie oddzielne procedury – uzyskania zezwolenia na pracę oraz zezwolenia na pobyt. W tym pierwszym przypadku niezbędny był udział przyszłego pracodawcy cudzoziemca, na którym ciążyły obowiązku związane z uzyskaniem zezwolenia. Obecnie, w wyniku połączenia procedur, cudzoziemiec otrzymuje możliwość uzyskania od razu zezwolenia na pracę i pobyt.

Zezwolenia na pobyt czasowy

Oczywiście, nie każdy cudzoziemiec może otrzymać zezwolenie na pracę i pobyt w Polsce. Ustawa o cudzoziemcach przewiduje w artykułach 99 i 100 szereg sytuacji, w których bądź odmawia się wszczęcia postępowania o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, bądź odmawia się udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy. Dochodzi do tego np. w sytuacjach, gdy:

• obowiązuje wpis danych cudzoziemca do wykazu cudzoziemców, których pobyt jest na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej niepożądany,
• dane cudzoziemca znajdują się w Systemie Informacyjnym Schengen do celów odmowy wjazdu,
• odmowy wymagają względy obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego,
• cudzoziemiec jest zatrzymany, umieszczony w strzeżonym ośrodku lub w areszcie dla cudzoziemców, stosuje się wobec niego środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczania kraju, odbywa karę pozbawienia wolności, jest tymczasowo aresztowany,
• cudzoziemiec został zobowiązany do powrotu i nie upłynął jeszcze termin dobrowolnego powrotu określony w decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu, także w przypadku przedłużenia tego terminu.

Jeżeli co do cudzoziemca nie zachodzą żadne przesłanki uniemożliwiające mu uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy przewidziane w ustawie, może on złożyć  wniosek. Wniosek składany jest na formularzu, który dostępny jest na stronach poszczególnych Urzędów Wojewódzkich. W związku z koniecznością złożenia odcisków palców, wniosek powinien być złożony osobiście przez cudzoziemca. Liczba formalności i wymaganych załączników do wniosku, zwłaszcza przy pierwszej aplikacji, jest duża i może sprawiać cudzoziemcowi rzeczywistą trudność.

Zezwolenie na pracę

Dla osoby ubiegającej się równocześnie o zezwolenie na pracę istnieją dodatkowe, istotne wymagania. Przede wszystkim, do wniosku cudzoziemca powinna być dołączona informacja starosty właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca (a gdy specyfika pracy nie pozwala na wskazanie głównego miejsca jej wykonywania ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania pracodawcy) o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych podmiotu powierzającego wykonanie pracy cudzoziemcowi w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy.

Przed ubieganiem się o uzyskanie informacji starosty, warto zapoznać się z wykazem zawodów, w przypadku których wojewoda wydaje zezwolenie na pracę bez konieczności uzyskania informacji starosty. Aktualny wykaz znajduje się w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 czerwca 2018 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie określenia przypadków, w których zezwolenie na pracę cudzoziemca jest wydawane bez względu na szczegółowe warunki wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców (Dz.U. z 29 czerwca 2018 r. poz. 1264).

Ponadto, cudzoziemiec zobowiązany jest dołączyć do wniosku wypełniony przez swojego pracodawcę załącznik nr 1, w którym znajdować się będą warunki jego zatrudnienia. Aktualne i gotowe do wypełnienia formularze załącznika nr 1 można znaleźć na stronach internetowych Urzędów Wojewódzkich.

Obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji, Ukrainy

Jednak nie wszyscy cudzoziemcy muszą przedkładać wspomnianą wyżej informację. Obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji, Ukrainy mogą podejmować pracę w każdej branży bez obowiązku uzyskiwania zezwolenia na pracę w okresie do 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi składanego przez pracodawcę do Urzędu Pracy. Cudzoziemcy, którzy przepracowali na tej podstawie co najmniej 3 miesiące, mogą wystąpić o zezwolenie na pobyt i pracę bez konieczności składania informacji od starosty, o której mowa wyżej, jeżeli dalej będą pracować u tego samego pracodawcy na tym samym stanowisku. Jednakże zwolnienie to dotyczy jedynie cudzoziemców pracujących na podstawie umowy o pracę.

Przeciętny czas oczekiwania na wydanie zezwolenia na pobyt czasowy i na pracę wynosi nawet do 4 miesięcy licząc od daty złożenia wniosku.

Ochrona międzynarodowa – status uchodźcy i ochrona uzupełniająca

„Ochrona międzynarodowa” dotyczy nadania „statusu uchodźcy” albo „ochrony uzupełniającej”. W związku z napaścią Rosji na Ukrainę i trwającą wojną obronną w Ukrainie, „ochrona uzupełniająca” nabrała szczególnego znaczenia. Osoby uciekające z Ukrainy przed wojną, najczęściej nie kwalifikują się do uzyskania statusu uchodźcy, gdyż dotyczy on osób, które szukają schronienia w innych krajach ze względu na prześladowania lub obawę przed nimi, w swoim kraju ojczystym, a nadto wiąże się z koniecznością spełnienia sztywno określonych przesłanek ustawowych.

Jednakże, w przypadku, gdy cudzoziemiec nie spełnia przesłanek do nadania mu „statusu uchodźcy”, może zostać objęty „ochroną uzupełniającą”. Jest ona udzielana, gdy powrót cudzoziemca do kraju wiąże się z doznaniem poważnej krzywdy np. zagrożeniem zdrowia lub życia wynikającego z powszechnego stosowania przemocy wobec ludności cywilnej. Ochrona taka jest, co do zasady, bezterminowa, chociaż karta pobytu wydawana w związku z nią jest ważna 2 lata. Warto pamiętać, że ta ochrona udzielana jest na wniosek. Na czas postępowania toczącego się przed Szefem Urzędu ds. Cudzoziemców wydawane jest „tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca”, paszport cudzoziemca zostaje zdeponowany, a on nie może opuszczać Polski. Decyzja powinna zostać wydana w terminie 6 miesięcy. Objęcie „ochroną uzupełniającą” powoduje, że cudzoziemiec zyskuje prawo pobytu, a także dostęp do rynku pracy bez konieczności uzyskiwania dodatkowych zaświadczeń.