Przełomowym dla “Frankowiczów” było orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 3 października 2019 r., zapadłym w sprawie państwa Dziubak (C-260/18), sprawa ta dotyczyła roszczenia o stwierdzenie nieważności umowy, zawierającej klauzule indeksacyjne zawarte w umowie o kredyt hipoteczny indeksowany do waluty franka szwajcarskiego. Państwo Dziubak podnosili, że postanowienia te są niezgodne z prawem, ponieważ umożliwiają bankowi swobodne i arbitralne ustalanie kursu wymiany walut. W konsekwencji saldo kredytu wyrażone w CHF jest jednostronnie określane przez sam bank. Usunięcie tych warunków umownych uniemożliwia ustalenie obowiązującego kursu walut, tak że umowa nie mogłaby dalej obowiązywać. TSUE w pełni podzielił stanowisko wyrażone przez Powodów oraz stwierdził, że prawo Unii Europejskiej nie stoi na przeszkodzie unieważnieniu tego typu umów.
Sprawa ta miała przesądzający wpływ na linię orzeczniczą sądów krajowych, korzystną dla „frankowiczów”.
Natomiast w dniu 7 maja 2021 r. w sprawie o sygn. III CZP 6/21 Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów wydał uchwałę, której nadano moc zasady prawnej, rozstrzygającą zagadnienia prawne i odpowiedział, że roszczenia stron nieważnej umowy kredytowej powinny być rozstrzygane w oparciu o teorię dwóch kondykcji, co oznacza, że bank ma obowiązek zwrócić frankowiczowi (w złotych) pełną kwotę wpłaconą przez niego. Natomiast frankowicz powinien zwrócić bankowi całą sumę kredytu udzielonego.
W najnowszym orzecznictwie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie mBank C-140/22 orzekł , że konsument nie musi składać przed sądem sformalizowanego oświadczenia o skutkach nieważności umowy kredytowej, a także ma prawo do zwrotu pełnej wartości roszczeń, bez pomniejszenia jej o równowartość odsetek. Natomiast w dniu 15 czerwca 2023 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ogłosił orzeczenie w sprawie C-520/21. Trybunał orzekł, że art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, należy interpretować w ten sposób, że:
- a) konsument ma prawo żądać od instytucji kredytowej rekompensaty wykraczającej poza zwrot miesięcznych rat i kosztów zapłaconych z tytułu wykonania tej umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę od dnia wezwania do zapłaty, pod warunkiem poszanowania celów dyrektywy 93/13 i zasady proporcjonalności,
- b) instytucja kredytowa nie ma prawa żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy.
Warto podkreślić, iż również w dniu 15 czerwca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie C-287/22 Getin Noble Bank w odniesieniu do zabezpieczenia powództwa w postaci wstrzymania spłaty rat kredytowych. W wyroku TSUE stwierdził, że Sąd nie powinien oddalić złożonego przez konsumenta wniosku o zastosowanie środków tymczasowych mających na celu zawieszenie, na czas trwania postępowania w sprawie unieważnienia umowy zawierającej nieuczciwe warunki umowne, wykonywania umowy kredytu polegającego na spłacie miesięcznych rat, w sytuacji gdy zastosowanie takich środków tymczasowych jest konieczne dla zapewnienia pełnej skuteczności tego orzeczenia. Trybunał wywiódł, że interes prawny konsumenta w zawieszeniu płatności rat może wyrażać się w tym, że jeśli spłacił już kwotę wypłaconą przez bank i jest zmuszony dalej płacić raty, to do odzyskania rat spłaconych w toku procesu sądowego, koniecznym będzie albo systematyczne rozszerzanie powództwa o każdą ratę albo wytoczenie kolejnego procesu przeciwko bankowi, który doprowadzi do zasądzenia spłat uiszczonych w toku poprzedniego procesu.
Jeżeli zastanawiacie się Państwo, czy umowa zawiera klauzule niedozwolone i istnieją podstawy do ustalenia jej nieważności, w jakim terminie oraz jak przeprowadzić cały proces – prosimy o przesłanie zapytania na adres e-mailowy: biuro@polzlaw.pl lub przez formularz kontaktowy.
