Czym jest pełnomocnictwo w świetle prawa?
Pełnomocnictwo to forma umowy, przez którą jedna osoba (mocodawca) upoważnia inną osobę lub osoby do działania w jej imieniu i wykonania określonych czynności prawnych. Uprawnienia te mogą wynikać z samego prawa, jak w przypadku rodziców będących ustawowymi opiekunami dziecka, lub z umocowania indywidualnie ustalonego. Pełnomocnictwo może być wyrażone ustnie, np. na rozprawie sądowej, lub pisemnie, co wymaga podpisu mocodawcy. Pełnomocnictwo pisemne jest obowiązkowe, jeżeli wymagana jest specjalna forma czynności prawnej, aby uniknąć nieważności.
Jakie są rodzaje pełnomocnictw
W polskim prawie cywilnym, pełnomocnictwo może przyjmować różne formy w zależności od zakresu udzielonych upoważnień. Pełnomocnictwo ogólne umożliwia pełnomocnikowi wykonywanie działań w ramach zwykłego zarządu, gdzie ocena, czy działanie mieści się w ramach tego zarządu, zależy od konkretnej sytuacji i zasad właściwej gospodarki. Pełnomocnictwo rodzajowe pozwala na dokonywanie określonych rodzajów czynności wykraczających poza zwykły zarząd. Natomiast pełnomocnictwo szczególne dotyczy konkretnych czynności, które również przekraczają zwykły zarząd. Prokura, będąca formą specjalnego pełnomocnictwa, może być udzielana tylko przez przedsiębiorcę zarejestrowanego w rejestrze przedsiębiorców, uprawnia do działania w imieniu firmy, ale wymaga dodatkowych upoważnień do dysponowania przedsiębiorstwem lub nieruchomościami.
Kto może udzielić pełnomocnictwa?
Pełnomocnictwo mogą udzielić osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych oraz te o ograniczonej zdolności, ale tylko w zakresie czynności, które mogłyby same wykonać. Osoby całkowicie niezdolne do czynności prawnych nie mogą udzielać pełnomocnictw; w ich imieniu działają przedstawiciele ustawowi lub sądowi. Upoważnienia mogą również wydawać osoby prawne, takie jak spółki kapitałowe, jednostki samorządu terytorialnego, instytucje kościelne, edukacyjne, kulturowe, badawcze, organizacje polityczne oraz stowarzyszenia. Pełnomocnictwo w ich imieniu udzielają osoby do tego uprawnione.
Kto może udzielić pełnomocnictwa? Osoby fizyczne z pełną lub częściową zdolnością do czynności prawnych oraz szeroki zakres osób prawnych, od spółek po instytucje publiczne i organizacje.
Pełnomocnictwo w postępowaniu cywilnym
Strony mogą reprezentować się przed sądem osobiście lub przez pełnomocników. Pełnomocnik musi przedłożyć pełnomocnictwo na początku procesu. Pełnomocnictwo może być udzielone na posiedzeniu sądowym ustnie. Pełnomocnikiem może być prawnik, osoba zarządzająca majątkiem strony, bliski krewny lub osoba powiązana stosunkiem zlecenia, jeśli sprawy są związane z tym zleceniem. Pełnomocnictwo w postępowaniu przed Sądem Najwyższym wymaga reprezentacji przez prawnika. Pełnomocnictwo może mieć różne formy, od ogólnego do szczególnie określonego, z odpowiednimi uprawnieniami do działania w imieniu mocodawcy.
Odwołanie pełnomocnictwa jest możliwe poprzez zawiadomienie sądu lub pełnomocnika, preferowana jest forma pisemna dla potwierdzenia. Pełnomocnictwo wygasa po śmierci strony lub utracie przez nią zdolności sądowej, ale pełnomocnik procesowy powinien działać do czasu zawieszenia postępowania.
