Na podstawie art. 496 Kodeksu cywilnego – „Jeżeli wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot”. Przepis ten ma zastosowanie w razie rozwiązania lub nieważności umowy wzajemnej.
Opinia Rzecznika Finansowego wyraźnie wskazuje, że umowa kredytu jest umową dwustronnie zobowiązującą i odpłatną. Umowa kredytu nie może jednak zostać uznana za umowę wzajemną, ponieważ nie spełnia kryteriów wskazanych w art. 487 § 2 Kodeksu cywilnego, bowiem istotą umowy wzajemnej jest bowiem różnorodność świadczeń obu stron umowy.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dniu 14 grudnia 2023 roku w sprawie o sygn. C-28/22 odniósł się m.in. to przedawnienia roszczeń banku, terminu naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie oraz zasadności podnoszenia przez banki zarzutu zatrzymania. TSUE orzekł, że banki nie mają prawa uzależniać zwrotu świadczeń otrzymanych od kredytobiorców od równoczesnego zaoferowania przez nich zwrotu świadczeń otrzymanych od przedsiębiorcy.
Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 25 stycznia 2024 r. o sygn. akt I CSK 6224/22 orzekł, że „skorzystanie przez bank z prawa zatrzymania w razie stwierdzenia nieważności umowy kredytu (art. 496 w zw. z art. 497 KC) jest wysoce wątpliwe, ponieważ w sytuacji gdy wzajemne wierzytelności istnieją i są jednorodzajowe (obie strony są zobowiązane do wzajemnego spełnienia świadczeń pieniężnych), to w Kodeksie cywilnym dla rozwiązania tego problemu ustawodawca przewidział dalej idącą instytucję, a mianowicie potrącenie wzajemnych wierzytelności (art. 498 i nast. KC), skutkiem czego jest umorzenie wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej”.
Natomiast 8 maja 2024 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał postanowienie w sprawie C-424/22, znów odnosząc się do kwestii zarzutu zatrzymania. TSUE uznał za niedopuszczalne w świetle dyrektywy 93/13/EWG zastosowanie zarzutu zatrzymania przez banki, jeśli skutkiem byłoby odebranie konsumentowi możliwości uzyskania zasądzonych świadczeń. Mimo niejednolitego orzecznictwa Sądu Najwyższego w zakresie zarzutu zatrzymania, TSUE toruje drogę kredytobiorcom „frankowym” w celu szybkiego i skutecznego egzekwowania roszczeń z tytułu nieważnej umowy kredytowej indeksowanej bądź denominowanej.
Jeśli potrzebują Państwo pomocy w ustaleniu nieważności umowy indeksowanej/denominowanej do waluty obcej zapraszamy do naszej kancelarii.
