Nabywanie obywatelstwa polskiego

Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim

Kwestie związane z obywatelstwem polskim reguluje ustawa o obywatelstwie polskim z dnia 2 kwietnia 2009 r. Ustawa ta weszła w życie dnia 15 sierpnia 2012 r. i w stosunku do nabycia polskiego obywatelstwa z mocy prawa odnosi się ona tylko do osób urodzonych po tej dacie.

Ustawa ta określa ona zasady, warunki oraz tryb nabywania i utraty obywatelstwa polskiego, potwierdzania jego posiadania lub utraty, a także właściwość organów w tych sprawach. W myśl tej ustawy obywatelami polskimi są osoby, które posiadają obywatelstwo polskie na podstawie dotychczasowych przepisów. Posiadanie zarówno obywatelstwa polskiego jak i obywatelstwa innego państwa nie pozbawia praw i obowiązków wynikających z posiadania obywatelstwa polskiego. Będąc jednakże obywatelem polskim i równocześnie obywatelem innego państwa, nie można powoływać się ze skutkiem prawnym przed polskimi organami władzy państwowej na to inne obywatelstwo i na wynikające z niego prawa i obowiązki.

Wejście w związek małżeński z obywatelem innego kraju nie powoduje automatycznie zmiany obywatelstwa współmałżonka.

Nabycie obywatelstwa polskiego

Obywatelstwo polskie można uzyskać składając wniosek o uznanie za obywatela polskiego lub wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta RP. Poniżej znajdą Państwo omówienie trybów postępowania w obu przypadkach:

Wniosek o uznanie za obywatela polskiego (tryb administracyjny)

Wniosek o uznanie za obywatela polskiego składa się do Wojewody właściwego dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy. W przypadku osób zamieszkałych w Warszawie, właściwy będzie więc Wojewoda Mazowiecki, a dokładniej Mazowiecki Urząd Wojewódzki Wydział Spraw Cudzoziemców Oddział Obywatelstwa i Repatriacji, ul. Marszałkowska 3/5 w Warszawie.

Aktualny wniosek o uznanie za obywatela polskiego można pobrać ze strony:

https://www.gov.pl/web/uw-mazowiecki/uznanie-za-obywatela-polskiego

Do wniosku o uznanie za obywatela polskiego należy dołączyć oświadczenie o nieprzerwanym pobycie na terytorium Polski. Można je znaleźć również pod tym linkiem:

https://www.gov.pl/web/uw-mazowiecki/uznanie-za-obywatela-polskiego

Wzór prawidłowo wypełnionego wniosku o uznanie za obywatela polskiego można pobrać ze strony:

https://www.gov.pl/web/uw-mazowiecki/uznanie-za-obywatela-polskiego

Wniosek złożony w trybie administracyjnym należy opłacić – wysokość opłaty od wniosku o uznanie za obywatela polskiego wynosi 219 zł (stan na kwiecień 2020). Do wyżej wymienionej opłaty należy doliczyć ewentualną opłatę od pełnomocnictwa (17,00 zł), jeśli wniosek jest składany przez pełnomocnika.

Przewidywany czas oczekiwania na wydanie decyzji to 2 miesiące kalendarzowe.

W razie uzyskania niekorzystnej decyzji, tj. decyzji odmownej co do uznania za obywatela polskiego, wnioskodawcy przysługuje odwołanie, które składa się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji za pośrednictwem Wojewody, do którego był złożony wniosek, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji.

Wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta RP

Aktualny wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta RP można pobrać ze strony:

https://www.gov.pl/web/uw-mazowiecki/nadanie-obywatelstwa

Do wniosku o nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydent RP należy załączyć aneks, który znajduje się pod adresem:

https://www.gov.pl/web/uw-mazowiecki/nadanie-obywatelstwa

Wzór prawidłowo wypełnionego wniosku o nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta RP można pobrać ze strony: https://www.gov.pl/web/uw-mazowiecki/nadanie-obywatelstwa

Wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta RP nie podlega żadnym opłatom, poza ewentualną opłatą od pełnomocnictwa (17,00 zł), jeśli twoim pełnomocnikiem nie jest małżonek, wstępny, zstępny lub rodzeństwo. Stosunek pokrewieństwa powinny potwierdzać załączone do wniosku dokumenty.

Nie ma określonego terminu, w jakim Prezydent ma zadecydować o nadaniu danej osobie obywatelstwa polskiego.

Nabycie obywatelstwa polskiego z mocy prawa

Nabycie obywatelstwa polskiego z mocy prawa uzyskuje się przez urodzenie, znalezienie lub przysposobienie.

Nabycie obywatelstwa poprzez urodzenie następuje wtedy, gdy co najmniej jedno z rodziców jest obywatelem polskim (zasada krwi, z łac. ius sanguinis), lub w przypadku, gdy małoletni urodził się na terytorium RP, a jego rodzice są nieznani, nie posiadają żadnego obywatelstwa lub ich obywatelstwo jest nieokreślone (zasada ziemi, z łac. ius soli). Małoletni nabywa również obywatelstwo polskie jeżeli zostanie znaleziony na terytorium RP, a jego rodzice nie są znani. Aby małoletni uzyskał obywatelstwo polskie przez przysposobienie, musi ono nastąpić przez osobę lub osoby posiadające obywatelstwo polskie przed ukończeniem przez niego 16 lat – wtedy przyjmuje się, że małoletni nabył obywatelstwo polskie z dniem urodzenia.

Nabycie obywatelstwa polskiego przez nadanie

Obywatelstwo polskie można nabyć poprzez wniosek do Prezydenta RP o nadanie obywatelstwa polskiego. Prezydent RP nadaje obywatelstwo lub odmawia jego nadania w drodze postanowienia. Postepowanie w tym przedmiocie nie podlega przepisom postępowania administracyjnego, decyzja Prezydenta RP jest uznaniowa i od rozstrzygnięcia Prezydenta RP nie można złożyć odwołania. Możliwe jest jednak ponowne złożenie wniosku wraz z kompletem wymaganych dokumentów. Postępowanie przed Prezydentem jest dosyć sformalizowane i jakikolwiek  brak w dokumentach skutkuje odrzuceniem wniosku. Dokumenty przedłożone do Prezydenta RP nie podlegają zwrotowi. Datą nabycia obywatelstwa polskiego przez cudzoziemca jest dzień wydania tego postanowienia.

Nabycie obywatelstwa polskiego przez uznanie

Postępowanie w sprawie nabycia obywatelstwa polskiego przez uznanie odbywa się za wnioskiem cudzoziemca składanym do wojewody. Aby móc ubiegać się o nabycie obywatelstwa polskiego, należy spełniać wskazane w ustawie przesłanki. Za obywatela polskiego uznaje się:

1. Cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 3 lat na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu, który posiada w Rzeczypospolitej Polskiej stabilne i regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego;
2. Cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 2 lat na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu, który:
   1. Pozostaje co najmniej od 3 lat w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim lub
   2. Nie posiada żadnego obywatelstwa;
3. Cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 2 lat na podstawie zezwolenia na pobyt stały, które uzyskał w związku z posiadaniem statusu uchodźcy nadanego w Rzeczypospolitej Polskiej;
4. Małoletniego cudzoziemca przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu, którego jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a drugie z rodziców, nieposiadające obywatelstwa polskiego, wyraziło zgodę na to uznanie;
5. Małoletniego cudzoziemca przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu, którego co najmniej jednemu z rodziców zostało przywrócone obywatelstwo polskie, a drugie z rodziców, nieposiadające obywatelstwa polskiego, wyraziło zgodę na to uznanie;
6. Cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie i legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 10 lat, który spełnia łącznie następujące warunki:
   1. Posiada zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawo stałego pobytu,
   2. Posiada w Rzeczypospolitej Polskiej stabilne i regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego;
7. Cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od roku na podstawie zezwolenia na pobyt stały, które uzyskał w związku z polskim pochodzeniem lub posiadaną Kartą Polaka.

Cudzoziemiec ubiegający się o uznanie za obywatela polskiego, z wyłączeniem cudzoziemca, o którym mowa w pkt 4 i 5, jest obowiązany posiadać znajomość języka polskiego potwierdzoną urzędowym poświadczeniem, świadectwem ukończenia szkoły w Rzeczypospolitej Polskiej lub świadectwem ukończenia szkoły za granicą z wykładowym językiem polskim.

Wojewoda odmawia uznania cudzoziemca za obywatela polskiego, gdy nie spełnia on wymogów wymienionych powyżej lub gdy nabycie przez niego obywatelstwa polskiego stanowi zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Od decyzji Wojewody można się odwołać.

Przywrócenie obywatelstwa polskiego

Przywrócenie obywatelstwa polskiego przysługuje pod pewnymi warunkami na wniosek cudzoziemca, który utracił obywatelstwo polskie przed dniem 1 stycznia 1991 r. na podstawie:

1. Art. 11 lub 13 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego, gdy utrata obywatelstwa, która nastąpiła przez nabycie obcego obywatelstwa, przyjęcie urzędu publicznego lub wstąpienie do służby wojskowej państwa obcego bez zgody Rządu Polskiego;
2. Art. 11 lub 12 ustawy z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskim, gdy utrata obywatelstwa polskiego, która nastąpiła przez nabycie obcego obywatelstwa, gdy obywatel przebywający za granicą naruszył obowiązek wierności wobec Państwa Polskiego, działał na szkodę Państwa Polskiego, nielegalnie opuścił teren Państwa Polskiego po 9 maja 1945 r., odmówił powrotu do kraju na wezwanie właściwej władzy, uchylał się od obowiązku wojskowego, został skazany za granicą za zbrodnię lub był recydywistą;
3. Art. 13, 14 lub 15 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim, gdy utrata obywatelstwa polskiego, która nastąpiła przez zrzeknięcie się obywatelstwa.

Nie przywraca się obywatelstwa polskiego cudzoziemcowi, który:

1. Dobrowolnie wstąpił w okresie od 1 września 1939 r. do 8 maja 1945 r. do służby w wojskach Państw Osi lub ich sojuszników;
2. Przyjął w okresie od 1 września 1939 r. do 8 maja 1945 r. urząd publiczny w służbie Państw Osi lub ich sojuszników;
3. Działał na szkodę Polski, a zwłaszcza jej niepodległości i suwerenności, lub uczestniczył w łamaniu praw człowieka;
4. Któremu przywrócenie obywatelstwa stanowi zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Obywatelstwo polskie przywraca minister właściwy do spraw wewnętrznych w drodze decyzji. Nabycie obywatelstwa polskiego następuje w dniu, w którym decyzja o przywróceniu obywatelstwa polskiego stała się ostateczna.

Repatriacja

Zgodnie z ustawą z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji, repatriantem jest osoba, która przybyła do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy krajowej wydanej w celu repatriacji z zamiarem osiedlenia się na stałe. Repatriant nabywa obywatelstwo polskie z mocy prawa z dniem przekroczenia granicy państwa.

Utrata obywatelstwa polskiego, potwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego

Utrata obywatelstwa polskiego może nastąpić jedynie w wyniku zrzeknięcia się obywatelstwa polskiego, po uzyskaniu zgody Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na zrzeczenie się.

Decyzję w sprawie potwierdzenia posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego wydaje wojewoda na wniosek osoby, której postępowanie dotyczy lub na wniosek podmiotu, który wykaże interes prawny lub ciążący na nim obowiązek. Postępowanie w tym przedmiocie może zostać również wszczęte z urzędu.

Nabycie obywatelstwa polskiego może być istotną kwestią dla osób, które pochodzą z krajów nienależących do Unii Europejskiej. Cudzoziemiec, który nabywa obywatelstwo polskie, staje się bowiem automatycznie obywatelem Unii Europejskiej i może korzystać z wielu praw i swobód, jakie przysługują obywatelom polskim z racji członkostwa Polski w UE. Z tych względów znajomość podstawowych informacji dotyczących nabycia obywatelstwa oraz problemów z tym związanych jest bardzo istotna.